Ý nghĩa của Tết Thanh Minh và những lưu ý quan trọng vào Tết Thanh Minh

Trong văn hóa tâm linh của người Việt thì Tết Thanh Minh là ngày lễ tết mang ý nghĩa vô cùng quan trọng. Người ta thường ví đây như 1 ngày lễ thể hiện đạo lý “uống nước nhớ nguồn” và lòng thành kính đối với tổ tiên. Vậy thực tế ý nghĩa của Tết Thanh Minh là gì? Cùng Yên Bái Stone tìm kiếm ngay đáp án dưới bài viết sau đây nhé!

Tết Thanh Minh vào ngày nào?

Ngày Tết Thanh Minh thường không cố định thời gian mà thường sẽ bắt đầu từ ngày 4/4 – 5/4 (sau khi kết thúc tiết xuân phân) và sẽ kết thúc vào khoảng ngày 20/4 – 21/4 dương lịch (khi bắt đầu tiết cốc vũ).

Vào ngày này thì các con cháu sẽ cùng nhau đến thăm mộ của ông bà tổ tiên. Đồng thời cùng nhau dọn dẹp, quét rửa mộ và chuẩn bị, bày mâm cúng để mong tổ tiên sẽ phù hộ cho con cháu được mạnh khỏe, bình an.

Năm 2022 thì Tết Thanh Minh sẽ rơi vào thứ ba ngày mùng 5/4/2022 (5/3 âm lịch).

Tết Thanh Minh có nguồn gốc từ đâu?

Theo Nhà nghiên cứu văn hóa dân gian Nguyễn Hùng Vĩ thì “Tiết thanh minh là 1 trong 24 tiết khí. Và tiết khí này thường được lập lịch theo quan niệm của các quốc gia phương Đông”.

Theo nghĩa đen thì thanh là khí trong còn minh là sáng sủa. Như vậy tiết Thanh Minh có nghĩa là “khi trời mát mẻ quang đãng”. Tiết Thanh Minh là tiết thứ 5 trong 24 tiết khí (bắt đầu sai ngày Lập Xuân 45 ngày và sau ngày Đông chí 105 ngày)

Tiết Thanh Minh thường kéo dài trong khoảng 15 – 16 ngày. Đồng thời ngày đầu tiên sẽ được gọi là ngày Tết Thanh Minh.

Ý nghĩa của Tết Thanh Minh

Ý nghĩa của Tết Thanh Minh đối với người Việt rất quan trọng. Đây được xem là dịp để con cháu thể hiện đạo lý “uống nước nhớ nguồn” hướng về tổ tiên. Dù có đi làm ăn xa hay đi bất cứ nơi nào thì vào đúng ngày này, các gia đình thường tụ họp để cùng nhau đi tải mộ và về quây quần bên mâm cơm.

Hình ảnh những ngôi mộ tươm tất và sạch sẽ như thay cho con cháu thể hiện lòng thành kính, nhớ mong, biết ơn đối với tổ tiên.

Thực tế vào các dịp Tết Thanh Minh thì tại những khu nghĩa trang thường rất đông đúc, tấp nập. Ngày lễ này như 1 dịp để nhắc nhở và răn dạy con cháu cần biết yêu thương, hiếu thảo và kính trọng ông bà, cha mẹ khi còn sống. Chứ không phải chờ tới lúc âm dương cách biệt mới tỏ lòng thành kính của mình.

Tết Thanh Minh có phải Tết Hàn Thực hay không?

Theo TS.KTS Vũ Thế Khanh thì mặc dù Tết Thanh Minh và Tết Hàn Thực có những năm chúng bị trùng ngày với nhau. Vậy nhưng thực tế thì 2 ngày này có ý nghĩa và nguồn gốc hoàn toàn khác nhau.

Nếu Tết Thanh Minh là ngày đầu trong tiết thanh minh. Đồng thời là 1 trong 24 tiết khí mỗi năm và thường kéo dài khoảng 15 – 16 ngày(từ ngày 4 – 5/4 cho đến ngày 20 – 21/4) hàng năm. Thì Tết hàn Thực lại xuất phát từ 1 điển tích cổ ở Trung Quốc với ý nghĩa tưởng nhớ vua Tấn Văn Công đến Giới Tử Thôi. Theo đó, Tết Hàn Thực kéo dài từ ngày 3/3 – 5/3 âm lịch hàng năm.

Tết Thanh Minh thường cúng gì?

Trong Tết Thanh Minh thì bên cạnh việc tảo mộ thì chuẩn bị mâm cúng cũng rất quan trọng. Mọi người thường sẽ phải đi chợ mua đồ để làm mâm cúng. Tùy theo phong tục cũng như từng địa phương mà mâm cúng Tết Thanh Minh sẽ khác nhau. Tuy nhiên, nhìn chung vẫn là mâm cơm thường.

Việc sắm lễ thường bao gồm các lễ vật như: thịt, rượu, gà, giò chả, căng măng, miến xào, hoa, hương, đèn, tiền vàng, trầu cau, hoa quả,..,

Cần làm gì khi cúng Tết Thanh Minh

Để đảm bảo ý nghĩa của Tết Thanh Minh được trọn vẹn thì các gia đình cũng cần nắm được những thủ tục khi cúng như sau:

Ở ngoài mộ

Khi làm lễ tảo mộ hay cúng Tết Thanh Minh ngoài mộ thì gia chủ cần tiến hành sắp xếp đồ cúng. Lưu ý rằng hoa quả, tiền vàng nên đặt chung, tuy nhiên lễ mặn thì phải đặt riêng.

Tiếp sau đó, khi thắp nhang thì chỉ nên cắm 1 hoặc 3 nén nhang rồi vái lạy 3 lần để bày tỏ lòng thành kính với quan công thổ địa cũng như mời gia tiên trở về. Kiêng kỵ tuyệt đối việc cắm 2 nén. Cuối cùng gia chủ bắt đầu đọc bài khấn vái cho tiết thanh minh.

Đợi hương tàn thì mọi người tiến hành ra khu lăng mộ của gia đình mình để thắp hương và xin phép ông bà, tổ tiên, người thân đã khuất cho mình được dọn dẹp. Đồng thời khi lễ cúng hoàn tất thì mọi người bắt đầu dọn dẹp, sửa sang. Khi tuần hương được ⅔ thì lúc này mọi người có thể tạ lễ,  hóa vàng rồi xin lộc và ra về.

Ở nhà

Bên cạnh ngoài mộ thì tại nhà gia chủ cần thực hiện dọn dẹp nhà cửa sạch sẽ, đặc biệt là dọn dẹp bàn thờ gia tiên.

Đồng thời sau khi đã thanh minh tại mộ thì gia đình cũng chuẩn bị thêm mâm cỗ sẵn ở nhà để tiến hành cúng. Việc thắp hương cũng tương tự như những tục cúng khác. Điều quan trọng là gia chủ cần thành tâm và giữ thái độ trang trọng khi tiến hành làm lễ để thể hiện tấm lòng thành kính đối với ông bà, tổ tiên.

Những lưu ý trong Tết Thanh Minh để tránh gặp xui xẻo

Khi đi tảo mộ vào ngày Tết Thanh Minh có những điều lưu ý bạn cần phải biết để tránh gặp xui xẻo như:

• Khi đi ngang qua các phần mộ của người khác thì không nên giẫm đạp hay đá đồ cúng. Bởi vì điều này sẽ mang đến vận xui, điều không tốt, đặc biệt là đối với trẻ nhỏ và thanh niên.
• Phụ nữ đang trong kỳ hành kinh, hay phụ nữ có thai, người bị phong hàn, thấp khớp thì không nên đi tảo mộ Tết Thanh Minh vì khí lạnh cũng như năng lượng xấu ở đây có thể gây ảnh hưởng.
• Các gia đình thường chụp ảnh kỷ niệm vào dịp tảo mộ nhưng điều này lại không được khuyến khích ở khu vực nghĩa trang.
• Khi dọn dẹp mộ phần thì nên dọn sạch sẽ trước sau đó tiến hành kiểm tra tình trạng mộ để tránh bị chuột rắn rết bò vào bên trong mộ
• Không nên bàn tán hay chỉ trỏ vào mộ người khác để tránh mang xui xẻo đến cho mình. Đồng thời đây cũng là việc thể hiện sự không tôn trọng, tôn kính đối với người đã mất.

Trên đây chính là chia sẻ của chúng tôi về ý nghĩa của Tiết Thanh Minh. Hy vọng đây sẽ là thông tin để giúp bạn hiểu hơn về ngày lễ tết đặc biệt này trong văn hóa của người Việt. Cũng như biết cách thực hiện các nghi thức đúng chuẩn khi tham gia tảo mộ, cúng kiếng tết Thanh Minh.